Przepisanie nieruchomości na jedno dziecko bez zgody drugiego to temat budzący wiele emocji i często prowadzący do sporów rodzinnych. Rodzice mają prawo swobodnie dysponować swoim majątkiem, ale istnieją pewne ograniczenia prawne, zwłaszcza w kontekście zachowku i potencjalnych roszczeń drugiego dziecka.

Czy można przekazać dom tylko jednemu dziecku? Czy drugie dziecko może się odwołać? Jakie są konsekwencje takiej decyzji? Odpowiadamy na wszystkie kluczowe pytania.

Czy rodzic może przepisać dom na jedno dziecko?

Tak, rodzic ma pełne prawo przekazać swoją nieruchomość tylko jednemu dziecku, nie pytając o zgodę drugiego. Może to zrobić na kilka sposobów:

✅ Darowizna – przekazanie nieruchomości za życia, co wymaga aktu notarialnego.
✅ Testament – zapisanie domu w testamencie na jedno dziecko, co wejdzie w życie dopiero po śmierci spadkodawcy.
✅ Umowa dożywocia – przekazanie domu w zamian za opiekę do końca życia.

💡 Kluczowa zasada

Jeśli nieruchomość należy wyłącznie do rodzica, może on nią swobodnie dysponować. Nie musi pytać drugiego dziecka o zgodę ani uwzględniać go w testamencie.

Jednak sprawa komplikuje się, gdy w grę wchodzi zachowek.

Czy drugie dziecko ma prawo do zachowku? ⚖️

Tak. Jeśli jeden potomek otrzyma cały majątek, a drugie dziecko zostanie pominięte, ma prawo dochodzić zachowku.

🔹 Czym jest zachowek?
To prawo do uzyskania części wartości spadku przez osoby najbliższe, jeśli zostały pominięte w spadku lub darowiznach. Zachowek przysługuje tylko po śmierci rodzica.

🔹 Ile wynosi zachowek?
✅ 50% wartości ustawowego spadku, jeśli dziecko jest pełnoletnie i zdolne do pracy.
✅ 75% wartości ustawowego spadku, jeśli dziecko jest małoletnie lub niezdolne do pracy.

🔹 Jak wylicza się zachowek?
Do wartości spadku wlicza się nie tylko majątek pozostawiony w testamencie, ale także darowizny dokonane za życia, co oznacza, że jeśli rodzic za życia przepisał dom jednemu dziecku, drugie dziecko i tak może się domagać części wartości tej nieruchomości.

Kiedy drugie dziecko nie dostanie nic?

Są sytuacje, w których drugie dziecko nie może dochodzić zachowku i zostaje całkowicie pominięte w podziale majątku. Może to nastąpić, gdy:

🔹 Rodzic wydziedziczy dziecko w testamencie – musi to być jednak uzasadnione (np. rażąca niewdzięczność, zerwanie kontaktu, działanie na szkodę rodzica).
🔹 Dziecko zrzeknie się dziedziczenia – poprzez podpisanie umowy notarialnej.
🔹 Dziecko zostanie uznane za niegodne dziedziczenia – np. gdy popełni przestępstwo przeciwko rodzicowi.
🔹 Rodzic przed śmiercią rozdysponuje majątek w taki sposób, że nie będzie realnego majątku do podziału – choć tu wciąż w grę wchodzi zachowek od darowizn.

💡 Ważne

Samo pominięcie dziecka w testamencie nie oznacza jeszcze, że nie dostanie ono zachowku – wydziedziczenie musi być wyraźnie zapisane i uzasadnione.

Jak uniknąć konfliktów i roszczeń o zachowek?

Jeśli rodzic chce przepisać dom tylko jednemu dziecku i uniknąć przyszłych sporów, może zastosować kilka rozwiązań:

✅ Zawarcie umowy dożywocia – w przeciwieństwie do darowizny, umowa dożywocia nie wlicza się do spadku, więc drugie dziecko nie będzie mogło dochodzić zachowku od nieruchomości.
✅ Wczesne uregulowanie spraw majątkowych – np. przekazanie drugiemu dziecku innych wartościowych dóbr (np. gotówki, działki, samochodu) w ramach ugody rodzinnej.
✅ Wydziedziczenie (jeśli są podstawy) – rodzic może w testamencie wykluczyć dziecko z dziedziczenia, ale musi to uzasadnić.
✅ Zrzeczenie się dziedziczenia – jeśli drugie dziecko dobrowolnie zrzeknie się spadku w zamian za inną formę rekompensaty.
✅ Podział majątku za życia – podpisanie u notariusza umowy, która jasno reguluje, kto co dostaje.

💡 Najlepiej unikać sytuacji, w której jedno dziecko dostaje wszystko, a drugie nic – to niemal zawsze prowadzi do konfliktów i pozwów o zachowek.

Czy można obejść prawo do zachowku? 🤔

Teoretycznie nie da się w pełni obejść prawa do zachowku, ale można minimalizować ryzyko roszczeń:

🔹 Umowa dożywocia – skutecznie eliminuje prawo drugiego dziecka do zachowku.
🔹 Systematyczne przekazywanie majątku – jeśli darowizny są przekazywane na tyle wcześnie, można liczyć na to, że minie 10-letni okres, po którym nie są już doliczane do spadku.
🔹 Zrzeczenie się dziedziczenia przez drugie dziecko – najlepiej u notariusza, za rekompensatą finansową.
🔹 Wydziedziczenie z konkretnym uzasadnieniem – ale tylko w przypadkach przewidzianych w prawie.

💡 Nieuczciwe próby ukrycia majątku, np. fikcyjne umowy czy sprzedaż domu „po rodzinie”, mogą zostać podważone przez sąd.

Wnioski – czy można przepisać dom na jedno dziecko bez zgody drugiego?

📌 Tak, można to zrobić bez żadnych formalnych przeszkód, jeśli rodzic jest jedynym właścicielem nieruchomości.
📌 Drugie dziecko nadal może dochodzić zachowku, jeśli zostanie pominięte.
📌 Aby uniknąć konfliktów, warto skorzystać z rozwiązań takich jak umowa dożywocia, podział majątku za życia czy ugody rodzinne.
📌 Nie zawsze wydziedziczenie jest skuteczne – jeśli nie ma uzasadnionych podstaw, drugie dziecko i tak może żądać swojej części.